کوچینگ زندگی چیست؟

کوچینگ زندگی چیست؟
دکتر مرضیه نزاکت الحسینی
از شورای نویسندگان خانه­ تاب­ آوری

در یادداشت گذشته، تعاریف کوچینگ زندگی و کوچینگ کسب و کار را ارئه کردیم. در این یادداشت از میان انواع مختلف کوچینگ زندگی، به معرفی کوچینگ حرفه­ ای[۱]، کوچینگ فرزندپروزی[۲]، کوچینگ توسعه­ ی فردی[۳]، و کوچینگ بازپروری[۴] می­ پردازیم. از آنجایی که هدف از  کوچینگ زندگی بهبود کیفیت ابعاد مختلف زندگی افراد است، باید در نظر داشته باشیم که انواع مختلف کوچینگ زندگی در عین مستقل بودن دارای شباهت­های زیادی هم هستند.

کوچینگ حرفه­ ای: معمولاً مُراجعانی که به کوچ حرفه­ ای  مراجعه می­ کنند کسانی هستند که درگیر بازار کار مُدرن امروزی شده­ اند، قصد پیدا کردن شغل جدیدی دارند، می­ خواهند در شغل خود ارتقاء پیدا کنند، و یا به طور کامل قصد تغییر زمینه­ ی شغلی خود را دارند. کوچ­ های حرفه ­ای نباید لزوماً در زمینه­ ی حرفه­ ای مُراجع سررشته داشته باشند، و فقط باید بتوانند به فرد کمک کنند قدرت پیدا کردن شغل جدید و یا تغییر شغل کنونی به شغل مورد علاقه­ اش را در خود پیدا کند. در جلسات کوچینگ حرفه­ ای، کوچ توانمندی­ ها، استعدادها، و اهداف مُراجع را تعیین می­ کند. نیازها و علایق او را بررسی می­کند. به او کمک می­ کند به موانعی که در محیط کارش وجود دارند غلبه کند. به مُراجع کمک می­ کند برای دستیابی به رضایت شغلی یک برنامه­ ی عملیاتی طراحی کند. به او در تصمیم­ گیری­های مهم شغلی­ اش کمک می­ کند. برای یافتن شغل جدید به او در شبکه­ سازی کمک می­ کند. در یافتن شغل، آماده شدن برای مصاحبه ­شغلی، و بررسی انتخاب­ های مختلف شغلی او را یاری می­ دهد.

کوچینگ فرزندپروزی: والدین معمولاً با چالش­ های فراوانی  در زمینه­ ی فرزندپروری مواجه هستند، و خواسته­ اصلی­ شان برقرار رابطه­ ای متقابل همراه با عواطف و احساسات با فرزندان خود است. در واقع، نقش کوچِ فرزندپروری این است که به والدینی که در تربیت فرزند دچار چالش و بحران شده­ اند کمک کند تا بتوانند راه­های موثر فرزندپروری را بیاموزند، چالش­های خود را بشناسند، برای حل کردن آنها دست به اقدام بزنند و از چالش­ها عبور کنند. کوچینگ فرزندپروزی موفق باید منجر به رابطه­ قوی بین والدین و فرزندان و همچنین برقراری ارتباطی صمیمی، صادقانه و همراه با عشق شود. مسائلی که معمولاً در کوچینگ فرزندپروری مطرح می­ شوند می­ توانند شامل این موارد باشند: چالش­های نگهداری از نوزاد اول خانواده، بدخلقی کودکان، از پوشک گرفتن کودک، عصبانیت و پرخاشگری نوجوانان، بد غذا بودن کودکان، مسائل جنسی و دوران بلوغ، افسردگی و یا میل به خودکشی در نوجوانان، میل به مواد مخدر و نوشیدنی های الکلی، و فراهم آوردن محیط مناسب برای رشد فرزندان.

اعتیاد به مواد مخدر

مقدمه

زندگی اجتماعی انسان تحت حاکمیت قواعد و هنجارهای اجتماعی است. اگر ما از قواعدی که انواع رفتار را در زمینه‌های معینی به عنوان رفتارهای مناسب و رفتارهای دیگری را به عنوان رفتارهای نامناسب تعریف می‌کنند، پیروی نمی‌کردیم، فعالیتهایمان دستخوش هرج و مرج می‌گردید.

از سوی دیگر زندگی اجتماعی انسان با پدیده‌های اجتماعی نمود می‌یابد. پدیده‌های اجتماعی در واقع واقعیت‌هایی هستند که جزء ذاتی زندگی اجتماعی بشر می‌باشند. حال اگر برخی از این پدیده‌ها در وضعیتی قرار گیرند که از سوی جامعه، منفی تلقی شوند، ممکن است که در حیات مطلوب اجتماعی اثر نامناسب گذارده و یا آن را تهدید نمایند. اما باید دانست که تلقی منفی از یک پدیده اجتماعی در همه جوامع یکسان نیست و شاید معدودی از این پدیده‌ها را بتوان یافت که وجود آنها در تمام یا اغلب جوامع همراه با تلقی منفی باشد. همچنین در یک جامعه خاص نیز تشخیص مثبت یا منفی بودن یک پدیده در میان گروه‌ها یا افراد مختلف، لزوماً یکسان نمی‌باشد. در این میان تلقی رهبران سیاسی جامعه، فراتر از یک تلقی فردی بوده و به مقدار زیادی در روند حیات جامعه تأثیر دارد.

اعتیاد به مواد مخدر یکی از مسائل مبتلا به امروز جهان است. پدیده‌ای است که بیش از پیش نسل امروز و فردا را تهدید به نابودی می‌کند و این امر تقریباً درد جدیدی است، روزی نیست که سمینارها و کنفرانس‌هایی با شرکت عده‌ای صاحب نظران دنیا در زمینه‌های جرم شناسی، روان شناسی، جامعه شناسی و… تشکیل نگردد و در پی از بین بردن این درد بی‌درمان نباشند. ولی از آنجا که در فکر شناخت زمینه‌های اعتیاد بر نمی‌آیند غالباً طرق درمان پیشنهادی آنان نیز چاره درد نمی‌کند. این است که می‌بینیم هر روز بر تعداد معتادین چه در ایران و چه در جهان افزوده می‌گردد.

آسیب های اجتماعی در احادیث و روایات

در هر جامعه ای مفاهیم مقدس و قابل احترامی وجود دارد که از آنها به ارزش اجتماعی یاد می شود. مثل آزادی ، عدالت، دوستی، علم و .... مردم برای حفظ زندگی اجتماعی خود مجبورند از این ارزشها پیروی کنند. مسئولین حکومتها برای وادار کردن افراد به رعایت این ارزشها از ابزارهای گوناگونی استفاده می کنند تا جامعه در مسیر خود حرکت کند به اهداف عالیه خود برسد.
اگر فردی در یک جامعه مخالف ارزشهای اجتماعی عمل کند و دست به ناهنجاریهایی بزند در اصطلاح جامعه شناسان می گویند او دارای انحراف یا کجروی اجتماعی شده است. برای کجروی و انحراف اجتماعی تعریفهای گوناگونی ذکر شده است که ما به ذکر یک تعریف بسنده می کنیم: «کجروی اجتماعی به یک مفهوم رفتاری اطلاق می شود که به طریقی با انتظارهای رفتاری مشترک اعضای یک جامعه سازگاری ندارد و بیشتر افراد جامعه آنرا ناپسند و نادرست می دانند.» (1)
انسانها در فراز و نشیبهای تاریخ همیشه از دردها و آسیبهای اجتماعی بسیار رنج برده اند و همواره در جستجوی یافتن علل و انگیزه های آنها بوده اند، تا راهها و شیوه هایی را برای رهایی از آنها بیابند. آسیب شناسی اجتماعی در واقع مطالعه بی نظمیها و آسیبهای اجتماعی همراه با علل و انگیزه های پیدایی آنها و نیز شیوه پیشگیری و درمان این پدیده ها به انضمام مطالعه شرایط بیمارگونه اجتماعی است؛ زیرا خاستگاه اصلی تبهکاری را باید در کلّ حیات اجتماعی و نوع خاص روابط انسانی جستجو کرد.
ناسامانیهای اجتماعی ـ اقتصادی از قبیل فقر، تورّم، بیکاری و ... و دیگر عواملی که موجب «محرومیّت» می شوند، زمینه مناسبی را برای انواع مختلف آسیبهای اجتماعی مثل: سرقت، اعتیاد، تکدی گری و ... فراهم می آورد. 
حال با توجه به شناخت انحرافات و علل پیدایش آنها، متولیان حکومت و جامعه باید راه حلّ مناسبی برای این آسیبها پیدا کنند تا بتوانند با برخورد مناسب مانع از رشد این آسیبها شوند و با رفع این آسیبها جامعه را به مدینه ای فاضله تبدیل نمایند.

امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند؛ «عَلَیْکَ بِتَقْوَی اَللَّهِ وَ اَلْوَرَعِ وَ اَلاِجْتِهَادِ وَ  صِدْقِ اَلْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ اَلْأَمَانَةِ وَ حُسْنِ اَلْخُلُقِ وَ حُسْنِ اَلْجِوَارِ وَ کُونُوا دُعَاةً إِلَی أَنْفُسِکُمْ بِغَیْرِ أَلْسِنَتِکُمْ‏ وَ کُونُوا زَیْناً» افزود: ترس از خدا موجب می‌شود که گناه و معصیت در جامعه کم شود معنای ترس از خدا هم این است که ما باید از گناهانمان بترسیم و نه از خدا، چرا که حضرت باریتعالی، ارحم الراحمین، اکرم الاکرمین، ستارالعیوب و غفارالذنوب است و عادلانه با گناهان انسان برخورد می‌کند.

امام صادق(علیه السلام) می‌فرمایند؛ توسعه تقوی در جامعه موجب می‌شود همه  وجود انسان در محضر خدا قرار گیرد، تلاشگر باشد، راست بگوید و زبانش را به دروغ و حرف زشت نیالاید، امانتدار بوده و اخلاق نیکو داشته باشد، با همسایه خوب رفتار و مردم را با عمل نیک خود جذب کند و همیشه زینت باشد.

اگر این دستورالعمل‌ها را ما پیروان امام صادق(علیه السلام) عمل کنیم  آسیب‌های اجتماعی در این حد گسترده رشد نخواهد یافت.

اَلرُّکُوعَ وَ اَلسُّجُودَ هَتَفَ‏ إِبْلِیسُ‏ مِنْ خَلْفِهِ وَ قَالَ یَا وَیْلَهُ‏ أَطَاعَ وَ عَصَیْتُ وَ سَجَدَ وَ أَبَیْتُ»، امام به ما توصیه فرموده اند که در نماز، رکوع و سجودمان طولانی شود و با خدا راز و نیاز و از رفتار غلط و گناهانمان توبه کنیم، کسی که رکوع و سجده اش طولانی شد، چون عظمت خدا را دیده در برابر عظمت خدا تعظیم می‌کند، رابطه اش با خدا قوی می‌شود و هر کس ارتباطش با خدا قوی شد از سلطه شیطان خارج می شود و در حیطه عنایت پروردگار قرار می‌گیرد.

این روایت زیبا برای حل آسیب‌های اجتماعی راهکار نشان می‌دهد، البته اگر به این دستورالعمل‌ها بی توجهی شود روز به روز آسیب‌ها افزایش یافته و جامعه بیشتر ملتهب خواهد شد.